Kemaslahatan Manusia Sebagai Puncak Maqāṣid al-Qur`ān: Tinjauan Terhadap Konsep Maqāṣid al-Qur`ān Abd al-Karīm Hāmidī

Authors

  • M. Fahrian Noor Pascasarjana Universitas Islam Negri Sunan Kalijaga Yogyakarta
  • Yuni Wahyuni Pascasarjana Universitas Islam Negri Sunan Kalijaga Yogyakarta
  • Bisri Samsuri Pascasarjana Universitas Islam Negri Sunan Kalijaga Yogyakarta

DOI:

https://doi.org/10.24014/alqudwah.v1i1.23249

Keywords:

Maqāṣid al-Qur`ān, Human welfare, Abd al-Karim Hamidi.

Abstract

The article discusses the theory of maqāṣid al-Qurān conceptualized by Abd al-Karīm Hāmidī, which leads to the concept of human welfare (al-maṣlahah). There are several developments from the concepts of his predecessors, such as Rasyid Riḍa, Mahmūd Syaltūt, and Ibn Āsyūr, formulated in their concept of maqāṣid al-Qurān. Hāmidī extensively elaborates on the maqāṣid al-Qurān oriented towards the welfare of individuals, society, and nature. The discussion in this article will focus on answering two questions: first, what is the concept of maqāṣid al-Qurān according to Abd al-Karīm Hāmidī, and second, what is the purpose of maqāṣid al-Qurān in relation to maqāṣid al-syarīah. This research is a type of literature study using a descriptive-analytical method. The researcher will describe Hāmidī's thoughts on maqāṣid al-Qurān and then analyze the concept of al-maṣlahah he intended. The findings of this study show that maqāṣid al-Qurān has a hierarchy consisting of al-maqāṣid al-āmmah, which is the overall wisdom of the Qur’an covering: the goals of individual goodness, the goals of social and community welfare, and the goals of worldly goodness. Al-maqāṣid al-khāṣsah, specifically the shariah, which includes the goals of improving the mind, self, body, family, wealth, law, legislation, and politics. Then, al-maqāṣid al-juz’iyyah, meaning, and rules related to laws that stand alone, such as the goal of purification, facing the qibla, prayer times, and others. The three aspects of maqāṣid al-Qurān have one goal, which is to realize the welfare and goodness of humanity on this earth. Additionally, there is a continuity between the concept of maqāṣid al-Qur`ān proposed by Hāmidī and the concepts in maqāṣid al-syarīah formulated by Muslim scholars before him. 

 

Abstrak: Tulisan ini membahas tentang teori maqāṣid al-Qur`ān yang dikonsepsi oleh Abd al-Karīm Hāmidī yang berujung kepada kemaslahatan manusia (al-maṣlahah). Ada beberapa pengembangan dari para konsep para pendahulunya seperti Rasyid Riḍa, Mahmūd Syaltūt dan Ibn `Āsyūr yang dirumuskan dalam konsep maqāṣid al-Qur`ān-nya. Hāmidīmenjelaskan panjang lebar tentang maqāṣid al-Qur`ān yang berorientasi kepada kemaslahatan manusia secara individu, masyarakat dan alam. Adapun pembahasan dalam tulisan ini akan terfokus untuk menjawab pertanyaan; pertama, bagaimana konsep maqāṣid al-Qur`ān menurut Abd al-Karīm Hāmidī; dan kedua, apa tujuan dari maqāṣid al-Qur`ān tersebut dalam kaitannya dengan maqāṣid al-syarīah. Penelitian ini merupakan jenis penelitian pustaka dengan menggunakan metode deskriptif-analitis. Peneliti akan mendeskripsikan pemikiran Hāmidī tentang maqāṣid al-Qur`ān kemudian menganalisis seperti apa konsep al-maṣlahah yang dimaksudkannya. Temuan dari penelitian ini memaparkan bahwa maqāṣid al-Qur`ān memiliki hierarki yang terdiri dari al-maqāṣid al-`āmmah, merupakan hikmah keseluruhan Al-Qur’an yang mencakup: tujuan kebaikan individu, tujuan memperoleh kebaikan sosial dan masyarakat dan tujuan memperoleh kebaikan dunia. Al-maqāṣid al-khāsah, syariat secara khusus yang mencakup tujuan memperbaiki pikiran, diri, jasad (badan), keluarga, harta, hukum, undang-undang, dan politik. Kemudian al-maqāṣid al-juz’iyyah, merupakan makna dan aturan yang terkait dengan hukum yang berdiri sendiri seperti tujuan bersuci, menghadap kiblat, waktu salat dan lain-lain. Ketiga aspek maqāṣid al-Qur`ān itu memiliki satu tujuan yaitu mewujudkan kemaslahatan dan kebaikan manusia di muka bumi ini. Selain itu terdapat kesinambungan antara konsep maqāṣid al-Qur`ān yang digagas oleh Hāmidī dengan konsep-konsep dalam maqāṣid al-syarīah yang telah dirumuskan oleh cendekiawan muslim sebelumnya.

References

`Āsyūr, al-Ṭāhir Ibn. Maqāṣid al-Syarīah al-Islāmiyyah. Beirut: Dār al-Kitāb al-Lubnāni, 2011.

———. Tafsīr al-Tahrīr wa al-Tanwīr. Tunis: al-Dār al-Tūnisiyyah li al-Nasyr, 1984.

———. Uṣūl al-Niẓām al-Ijtimā`i fi al-Islām. Tunis: al-Syarikah al-Tūnisiyyah li al-Tauzī`, 1985.

Alwānī, Tāhā Jābir al-. Qaḍayā Islāmiyyah Mu`āṣirah al-Tauhīd wa al-Tazkiyah wa al-`Umrān "Muhāwalāt fī al-Kasyf `an al-Qiyam wa al-Maqāṣid al-Qur`āniyyah al-Hakīmah. Beirut: Dār al-Hādī, 2003.

Audah, Jasseer. Membumikan Hukum Islam Melalui Maqashid al-Syariah. Diterjemahkan oleh Rasidin dan Ali Abdul Mun`im. Bandung: Mizan, 2008.

Bagawi, Abu Muhammad al-Husain al-. Tafsīr Al-Bagawi “Ma`ālim al-Tanzīl.” Riyadh: Dār al-Ṭayyibah, 1988.

Dimyathi, Muhammad Syairozi, Inayah Elmaula, dan Hananah Muhtar Tabroni. “Repetition in the Qur’an the Perspective of Badi’uzzaman Sa’id Nursi.” Jurnal Studi Al-Qur’an 18, no. 2 (24 Juli 2022): 149–80. https://doi.org/10.21009/JSQ.018.2.01.

Fasi, `Allal al-. Maqāṣid al-Syarīah al-Islāmiyyah wa Makārimuha. Maroko: Dār al-Garb al-Islāmiy, 1993.

Fikriyati, Ulya. “Maqāṣid al-Qur`ān: Genealogi dan Peta Perkembangannya dalam Khazanah Keislaman.” ’Anil Islam: Jurnal Kebudayaan dan Ilmu Keislaman 12, no. 2 (30 Desember 2019): 194–215. https://jurnal.instika.ac.id/index.php/AnilIslam/article/view/78.

Gazālī, Abū Hāmid al-. Jawāhir al-Qur`ān. Beirut: Dār Ihyā` al-Ulūm, 1990.

Gazali, Muhammad al-. al-Mahawar al-Khamsah li al-Qur`ān al-Karīm. Kairo: Dār al-Masyriq, 1988.

———. Kaifa Nata`āmal ma`a al-Qur`ān. Mesir: Nahḍah Miṣr, 2005.

Hāmidī, Abd al-Karīm. al-Madkhal Ilā Maqāṣid al-Qur`ān. Riyadh: Maktabah al-Rashīd, 2007.

Ibn Juzai, Muhammad bin Ahmad. al-Taṣil li Ulūm al-Tanzīl. Beirut: Dār al-Kutub al-`Ilmiyyah, 1995.

Khalil, Ziyad, dan Mohammad Dagameen. “Maqāṣid al-Qur’ān fi Fikr Badī al-Zamān Sa`īd Nursī.” TSAQAFAH 9, no. 2 (30 November 2013): 419–50. https://doi.org/10.21111/TSAQAFAH.V9I2.60.

Mantār, Muhammad al-. “Maqāṣid al-Qur`ān Qirāah Ma`rifiyyah wa Taqwīmiyyah.” Rabat: Muassasah al-Buhuṡ wa al-Dirāsāt al-`Ilmiyyah Mabda` wa al-Rābiṭah al-Muhammadiyyah li al-`Ulamā`, 2011.

Manzūr, Ibn. Lisān al-Arab. Mesir: Dār al-Ma`ārif, n.d.

Mustaqim, Abdul. “Argumentasi Keniscayaan Tafsir Maqashidi Sebagai Basis Moderasi Islam.” Yogyakarta, 2019.

Muthahhari, Murtadha. Perspektif Al Qur’an Tentang Manusia Dan Agama. Bandung: Mizan, 1992.

Qarḍāwī, Yūsuf al-. Kaifa Nata`āmal ma`a al-Qur`ān al-Aẓīm? Kairo: Dār al-Masyriq, 2000.

Qil`ah, Muhammad Rawwas. Mu`jam Lugāt al-Fuqahā. Beirut: Dār al-Nafāis, 1996.

Riḍā, Muhammad Rasyid. al-Wahy al-Muhammadī. Beirut: Muassasah `Izz al-Dīn, 1985.

Salām, Muhammad Izz Abd al-. Qawā`id al-Ahkām fi Maṣālih al-Anām. Kairo: Maktabah al-Kulliyyāt al-Azhariyyah, 1991.

SMK Negeri, Guru, dan Kluet Timur Aceh Selatan. “Kebutuhan Manusia Terhadap Agama.” PENCERAHAN 12, no. 2 (10 September 2018): 201–23. https://jurnalpencerahan.org/index.php/jp/article/view/27.

Syaltūt, Mahmūd. Ilā al-Qur`ān al-Karīm. Beirut: Dār al-Masyriq, 1983.

Syāṭibī, Abū Ishāq Ibrāhīm Ibn Mūsā al-. al-Muwāfaqāt. al-Khobar: Dār Ibn Affān, 1997.

Tirmīzī, Abu `Isā Muhammad bin `Isā al-. al-Jāmi al-Kabīr. Beirut: Dār al-Garb al-Islāmi, 1996.

Umayah, Umayah. “Tafsir Maqashidi : Metode Alternatif Dalam Penafsiran Al-Qur’an.” Diya Al-Afkar: Jurnal Studi al-Quran dan al-Hadis 4, no. 01 (1 Juni 2016). https://doi.org/10.24235/DIYAAFKAR.V4I01.778.

Zarkasyī, Badr al-Dīn Muhammad. al-Burhān fī Ulūm al-Qur`ān. Kairo: Dār al-Hadīs, 2006.

Zarqāni, Muhammad Abd al-`Azīm al-. Manāh al-`Irfān fī Ulūm al-Qur`ān. Beirut: Dār al-Kitāb al-Arabī, 1995.

Downloads

Published

2023-08-15